مسجد جامع زنجان (مسجد سید) 2
ردیف ستون ساخته شده اند و بدین ترتیب 20 چشمه عرقچین برگرده 36 قرار گرفته است. قوس تویزه های شبستان ها از نوع قوس خوزی (رومی) است. در وسط هر شبستان، با خالی نمودن قسمتی از جرز جبهه جنوبی، یک محراب ساخته شده است. این عناصر با کاشی های سبک قاجار به رنگ های زرد، سیاه و سفید با نقش معقل تزئین شده اند.
شبستان گنبددار، فضایی است به عرض90/7 و طول 50/8 متر که در پشت ایوان جنوبی قرار گرفته است و از جهت غربی و شرقی با پستان های طرفین، و از جبهه شمالی با ایوان جنوبی در ارتباط است. بر فراز این شبستان، گنبد عظیمی بر جرزهای سنگین به ضخامت 30/2 متر استوار گردیده است. گنبد از نوع دو پوششه است. پاطاق پوشش های آن که
50/10متر از سطح کف ارتفاع دارند، در ارتفاع 70/11 متری پاطاق گنبد، از یکدیگر مجزا شده اند. ارتفاع گنبد این مسجد 50/20 متر و قطر آن حداکثر 70/12متر است. گنبد مسجد جامع زنجان از معدود گنبدهایی است که بدون گوشواره و ترنبه بر روی جرزهای چهارگانه ضخیم نشسته است و در نتیجه، تغییر طرح درونی آن از مربع به دایره، در تکیه گاه گنبد امکان پذیر شده است.
گنبد مسجد جامع زنجان با کاشی های فیروزهای پوشانیده شده است و در قسمتی از آن سوره مبارکه «للدهر» با خط ثلث نقش بسته است. تزئینات قسمت بالایی کتیبه را لوزی های پیوسته و ترنج هایی به سبک معقل، با استفاده از کاشی هایی به رنگ زرد، مشکی و آبی تشکیل داده است. در نوک بنا، علامتی از برنز به شکل گوی که مخروط نازکی بر آن سوار شده است، بر گنبد نشسته است.
آب انبار و وضو خانه زمستانی مسجد که در سمت چپ هشتی و در اصلی قرار دارند، همزمان با راه اندازی شبکه آبرسانی شهری، کارکرد خود را از دست داده اند.
مسجد و مدرسه سید (مسجد جامع زنجان) همانند بقیه بناهای دوران قاجار، ساختاری ضعیف و شکننده دارد و حفاظت و توجه ویژه ای را می طلبد که سازمان میراث فرهنگی به این مهم پرداخته است.
